Technologische trends laten de mens afstompen

Als progressieve uitvaartondernemer ben ik erg gericht op vernieuwing in de wereld van de dood en afscheid nemen. Veel vernieuwing gaat over milieuvriendelijkheid. Daarnaast dienen zich uiteraard ook allerlei technologische ontwikkelingen aan. De laatste nieuwigheid - waarvan ik doelwit ben van salesmensen - : apps om heel eenvoudig iemands volledige administratieve leven in een handomdraai te beëindigen. Het opzeggen van al die onoverzichtelijke energiecontracten, telefoonabonnementen, kranten, webshop accounts en sociale media is namelijk een bron van grote frustratie voor nabestaanden. Rouwen is al heftig genoeg, dus een app, die alle zorg uit handen neemt, is een gat in de markt. Amen! Echter, ik vraag me af of we blij moeten zijn met al die verstorende diensten (en ongetwijfeld maak ik mezelf hiermee alles behalve populair).

"Rouwen is al heftig genoeg, dus een app, die alle zorg uit handen neemt, is een gat in de markt. Amen! Echter, ik vraag me af of we blij moeten zijn met al die verstorende diensten"

Gemakkelijk met een app?

Het leven was nog nooit zo gemakkelijk. Onze mobiele telefoon brengt ons in een seconde naar de andere kant van de wereld, naar alle ins en outs van het laatste nieuws, naar de online shop van onze favoriete spullen, naar onze home delivery app, naar gedachteloze afleiding. De apparaten in huis communiceren met elkaar. Films en series zijn altijd en overal langdurig achter elkaar te bekijken. En advertenties op maat bieden ons exact waar we naar op zoek waren.

Is dit onze toekomst?

Ik moet opvallend vaak denken aan de briljante animatiefilm Wall-E. Een toekomstperspectief waarin de mens de planeet zo ongeneeslijk heeft vervuild, dat iedereen massaal is geëvacueerd naar een ruimteschip: een all-inclusive resort waar je de hele dag wordt bezig gehouden, zwemparadijs, restaurants, een bowlingbaan. De mensen - op gewicht en op elkaar lijkend - bewegen zich voort in een soort zwevende automobieltjes en worden op hun wenken bediend met milkshakes, snacks en modetrends via hun persoonlijke dashboard. Paradijslijk als je van all-inclusive houdt en het prima vindt om gereduceerd te worden tot wilsonbekwame volgeling. Maar, evolutionair gezien, een dystopie als je het mij vraagt. En toch lijken de technologische, ontwrichtende, trends hier naartoe te bewegen.

"Kunnen we ons nog zelfstandig redden in deze wereld? In het dagelijks leven, in de maatschappij, in de natuur? Of moeten we voor alles een app hebben?"

Het lijkt wel alsof de mens met al die apps ontwikkelt naar een hulpeloos, contactgestoord, verveeld en verwend wezen. Precies zo’n menswezen als in Wall-E. Misschien overdrijf ik wel hoor. Maar hoe redden we onszelf nog zonder onze smartphone? Leuke uitdaging voor een weekje? En zonder internet? Weet je de route dan nog naar je vrienden? Eten te koken? Je administratie op orde te hebben? En überhaupt je primaire levenszaken te kunnen regelen zonder online account bij de energieleverancier, zorgverzekeraar en bank? Hoe werkelijk zelfredzaam zijn wij nog? Kunnen we ons nog zelfstandig redden in deze wereld? In het dagelijks leven, in de maatschappij, in de natuur? Of moeten we voor alles een app hebben? En wifi, de hedendaagse primaire levensbehoefte?

Hebben we nog greep op het leven?

Het heet niet voor niets artificiële intelligentie. Met elke app die zijn intrede doet, verliezen we weer een stukje menselijke intelligentie en soevereiniteit. Ogenschijnlijk betekent het greep op het dagelijks leven. Maar in werkelijkheid verliezen we greep op het echte leven en dat betekent dat we afstompen. Het echte leven is namelijk niet op aanvraag verkrijgbaar. Niet risicoloos. Niet all-inclusive. Geen curlingbaan waar elke weerstand wordt weggepoetst. Het echte leven is ook omgaan met tekort, ongelukkig zijn en moeten improviseren. Greep hebben op het leven gaat erover dat je de dingen die je doet, nog begrijpt en aankunt. Het gaat over draagkracht.

"Het echte leven is ook omgaan met tekort, ongelukkig zijn en moeten improviseren."

Het echte leven gaat ook over present zijn. Aandacht voor onze kinderen, voor vrienden en familie. Nieuwe vriendschappen kunnen sluiten, de liefde kunnen verklaren, een relatie kunnen beginnen en volhouden, ook al is het vaak moeilijk. Elkaar dingen zeggen die moeilijk zijn, onszelf kwetsbaar opstellen, zonder veilige afstand met een schermpje ertussen. Begrijpen dat we in het leven ook door moeilijke tijden heengaan. Dat er naast gelukkige momenten ook ongeluk bestaat, en verlies, rouw en stilstaan. Begrijpen dat ook die onvermijdelijke dood allerlei ellende met zich meebrengt. Zoals het afwikkelen van iemands nalatenschap, waar je de nodige obstakels kunt tegenkomen.

Tot slot

Onszelf frustreren over administratieve rompslomp, traagheid, paarse krokodillen: ik geloof wel in een functie ervan. En nee, daarmee maak ik mezelf dus niet populair, maar ik geloof dat frustratie en verontwaardiging een nuttige bron is van doorbraakjes in onze persoonlijke ontwikkeling. En daarmee maatschappelijke ontwikkeling. Het op orde krijgen van een onoverzichtelijke situatie is een reinigende, helende bezigheid.

Hartstikke interessant, al die verstorende technologische ontwikkelingen. Als je als nabestaande in de situatie bent, zeg ik: gebruik die app, het maakt alles een stuk gemakkelijker. Maar voor de lange termijn en ter voorkoming van het langzaam afstompen van de mens adviseer ik onszelf echter vooral om ons leven weer op orde te krijgen.