Bevestiging krijgen willen we toch allemaal?

Waarom het belangrijk is voor vrouwen in leiderschapsfuncties om dieper te vertrouwen.

We vinden het bijna vanzelfsprekend. Wanneer je met iemand in gesprek bent, knikt de ander instemmend of is het niet met je eens en deelt vervolgens zijn of haar kant van het verhaal. Bevestiging krijgen, vinden we prettig. Het geeft ons een gevoel dat we geaccepteerd worden en dat we ergens bij horen. Wat zou er gebeuren als je een gesprek met iemand voert en de ander reageert niet bevestigend of ontkennend en stelt in plaats daarvan alleen maar vragen? Wat doet dat met je innerlijke ervaring?

Voorkeuren en afkeuren

Misschien ken je dat gevoel wel van een sollicitatiegesprek voor een baan die je graag wilde: er worden veel vragen gesteld en na het gesprek heb je niet echt een idee hoe het gegaan is omdat je gesprekspartners op geen enkele manier lieten merken of ze je geschikt vonden voor de baan. Je voelt je er op zijn minst wat ongemakkelijk bij, je weet immers niet waar je staat en dit brengt onzekerheid met zich mee.

Een sollicitatiegesprek is wel een goed voorbeeld omdat het daarin gaat of je geschikt bent of niet ten opzichte van andere kandidaten. Je bent als het ware vergelijkingsmateriaal. Andersom gebeurt hetzelfde. Wat als iemand anders meer ervaring heeft in de werkzaamheden? Of misschien vind je dat jij geknipt bent voor die baan en dat je beter bent dan een ander? We reageren vanuit onze voorkeuren en afkeuren, maar het gaat ook nog een stapje verder.

Onbewuste conditioneringen

Positiebepaling is cruciaal en met name voor vrouwen is dit, meer dan voor mannen, een heikel punt dat te herleiden is naar onze geschiedenis, naar onze biologische en sociale achtergrond. Onze biologische rol om kinderen op de wereld te kunnen zetten, heeft eeuwenlang centraal gestaan. Onze sociale rol was vervolgens om de spil te vormen van het gezin en om dat, vanuit een overlevingsmechanisme, bij elkaar te houden. We hebben daardoor altijd in relatie gestaan tot de ander in plaats van autonoom te zijn. Onze acties staan niet op zichzelf maar zijn voortdurend in samenhang met wat er om ons heen is. Het is boeiend om te zien dat dit gegeven nog steeds in ons doorwerkt. We doen constant aan positiebepaling. Dat betekent ook dat ons gevoel van eigenwaarde of onze autonomie niet op zichzelf staat, maar afhangt van de omgeving.

“We schatten razendsnel in hoeveel kans we maken en besluiten of het de moeite waard is om überhaupt ons punt te maken.”

Als we tijdens een vergadering een punt in willen brengen, kijken we vaak onbewust naar de man of vrouw die het hoogste in rang is of naar iemand die we graag mogen, iemand waarvan je weet dat die jouw mening op prijs stelt. Ik noem dat door andermans ogen kijken: we schatten eerst in hoe de ander over ons denkt, of over een nieuw plan of een punt om in te brengen. We schatten razendsnel in hoeveel kans we maken en besluiten of het de moeite waard is om überhaupt ons punt te maken.

Ik zet het bewust wat zwart wit neer, zodat je bij jezelf kunt nagaan in hoeverre je dit mechanisme herkent. Na veel met vrouwen gewerkt te hebben, is mijn ervaring dat ze in eerste instantie vaak ontkennen dat dit ook in hen zo doorwerkt. Door er meer bewust op te letten, wordt dit vaak ineens toch zichtbaar. Dit werkt zo omdat het grotendeels onbewuste conditioneringen zijn. Vrijwel elke vrouw zou ze kunnen herkennen, op een subtiel of een meer zichtbaar niveau.

Autonoom door het kijken door je eigen ogen

Met name voor vrouwen in leiderschapsfuncties is het belangrijk om een diepere plek te vinden in zichzelf, om meer vertrouwen te genereren, onafhankelijk van wat een ander vindt. Daardoor ontstaat autonoom en authentiek leiderschap dat vrij is van belemmeringen vanuit de sociale context. Dat geeft medewerkers ook een voorbeeld van vertrouwen en zo kunnen zij zich op hun beurt weer verder ontwikkelen.

Door je eigen ogen kijken, betekent niet dat het je niet meer kan schelen wat de ander vindt en ook niet dat dit op zou luchten, dat zou wat al te makkelijk zijn en ook uit verbinding. Het is juist goed om je bewust te zijn van je omgeving en het effect dat je acties op anderen hebben, het is goed dit vooraf al te zien en er rekening mee te houden, alleen hoeft dat niet ten koste van jezelf te gaan.

Unieke perfectie

Tijdens een retraite die ik bijwoonde, maakten de vrouwen gebruik van een grote gezamenlijke doucheruimte. Wanneer ik andere vrouwen zag, bepaalde ik direct mijn positie: ik vergeleek de andere vrouwen met mezelf. Die ene was te dik, of mooi, of lelijk, of ze had mooie benen, etc. Ik mat alles af aan hoe ik er zelf uitzag en dat gaf dan al of niet een goed gevoel. Het gevolg hiervan was wel dat ik geen vrouw zag zoals ze werkelijk was, ook mezelf niet. Ik keek naar mezelf vanuit die positiebepaling. Me eenmaal bewust van dit mechanisme, besloot ik het de volgende dag eens anders te doen. Ik vergeet nooit meer dat dit zo’n bevrijding was.

“Mijn zelfbeeld was ter plekke veranderd. Ik vond elk wezen prachtig, inclusief mezelf, omdat ik de unieke perfectie zag in iedereen.”

Ik zag vrouwen als vrouw en mens op zich en niet meer in vergelijking met elkaar en met mezelf. Dat gaf zoveel meer ruimte en die ruimte had ik mezelf gegeven. Mijn zelfbeeld was ter plekke veranderd. Ik vond elk wezen prachtig, inclusief mezelf, omdat ik de unieke perfectie zag in iedereen. Dat valt niet te vergelijken. Sindsdien ben ik me van allerlei nieuwe vergelijkingsnormen bewust. Schoonheid is er een van, maar het kan op allerlei terreinen, afhankelijk van je opvoeding, je interesses, je voorkeuren en afkeuren. Misschien ligt het voor jou op het gebied van intelligentie, voeding, politieke voorkeur of inkomen? Ga maar eens na wat dit voor jou betekent.

Krachtig leiderschap ontwikkelen

Vrouwen die een leider zijn of een voorbeeldfunctie hebben, hebben de verantwoordelijkheid om het juiste te doen in lastige situaties. Je moet elke dag keuzes maken. De keuzes worden makkelijker naarmate je geen tot minder bevestiging nodig hebt. Pas dan kun je onafhankelijk beslissen wat je het meest passend vindt in een situatie, zonder dat je de effecten op de omgeving hoeft te vergeten. Het is jouw keuze en die is enkel afhankelijk van de mate waarin je door je eigen ogen kijkt of door die van de ander(en).

“Het is de stilte tussen de woorden, de rots in de branding, die jij daarmee als vanzelf zult zijn voor jezelf en anderen.”

Hoe kun je dieper vertrouwen onafhankelijk van anderen? Het diepe vertrouwen waar ik het over heb, gaat verder dan het psychologische zelfvertrouwen. Het is een plek in jezelf waar nooit iets veranderd. Het is een anker waarvan je weet dat het er altijd is, wat er ook gebeurt. Onze dagelijkse omstandigheden zijn altijd aan verandering onderhevig. Het komt en gaat weer voorbij, net zoals dat gaat met emoties. Het ene moment voel je je gelukkig en het andere moment gebeurt er iets wat je boos of verdrietig maakt. De plek waar ik naar wijs, kan ik het beste aanduiden als ‘spirit’, een diepere positie die aanvoelt als het oog van de storm. Het is de stilte tussen de woorden, de rots in de branding, die jij daarmee als vanzelf zult zijn voor jezelf en anderen.

Wil je meer weten over dit thema? Je leest het in mijn boek 'Pionierend Leiderschap, een bevrijdend perspectief voor een wereld in transitie'.