Naar een nieuw tijdperk: de versnellende verschuiving naar betekenisvol ondernemerschap

In ons huidige denken wordt ondernemen grotendeels geassocieerd met geld verdienen. Dat is gelinkt an status; als jij veel geld verdient, in een groot huis woont en in een mooie auto rijdt, dan ben je succesvol. Deze manier van ondernemen domineert onze economie, sterker nog, onze economie biedt een gezonde voedingsbodem voor dit type ondernemerschap. Het heeft ons ver gebracht, onze welvaart is gigantisch toegenomen. Echter, sinds de jaren 60 zien we een dalende lijn als het gaat om de mate waarin we geluk ervaren.

Keerzijde

De enorme welvaart die we hebben gekend in de afgelopen decennia kent ook zijn keerzijde. De manier waarop we onze economie hebben ingericht zorgt voor een aantal acute crises, namelijk:

• Ecologische crisis; we hebben inmiddels 6 van de 9 planetaire grenzen overschreden;

• Economische crisis; we leven in een schuldeneconomie, wat betekent dat we lenen van toekomstige generaties;

• Sociale crisis; we zien een toename van inkomensongelijkheid en door de flexibilisering van de arbeidsmarkt ervaren steeds meer mensen een onzeker bestaan;

• Individuele crisis; Steeds meer mensen vallen uit vanwege een burn-out of ervaren stress gerelateerde klachten. Het aantal mensen dat depressief is of eenzaamheid ervaart neemt jaarlijks toe.

Deze crises zijn met elkaar verbonden en versterken elkaar, ze leiden uiteindelijk tot een existentiële crisis, ons huidige manier van leven staat onder druk. We kunnen niet op dezelfde manier doorgaan. Gelukkig zien we ook een heleboel ontwikkelingen die laten zien dat er een nieuw paradigma op komst is. Ondernemers en ondernemende professionals hebben een belangrijke rol in de transitie naar een nieuwe economie. In dit artikel omschrijf ik 4 belangrijke ontwikkelingen die zorgen voor een versnelling van de transitie naar een nieuwe economie.

1. Persoonlijke vervulling

Steeds meer mensen komen erachter dat nog meer spullen, nog vaker op vakantie of een nog groter huis niet per se gelukkig maakt. De werkelijke vervulling zit vanbinnen. In hoeverre leef jij een betekenisvol leven en in hoeverre geef jij betekenis aan jouw werk en/of ondernemerschap? Stel jij jezelf wel eens de vraag:

“Waartoe ben ik hier?”

“Wat maakt mij gelukkig?”

Wie eerlijk antwoord geeft op deze vragen, komt er achter dat geld hebben wel makkelijk is, maar dat geld alleen niet voldoende is om gelukkig te zijn. Die conclusie wordt ook getrokken door Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman en econoom Angus Deaton. Zij ontdekten dat je met een jaarinkomen van €58.000,- het plafond van je geluksgevoel bereikt wordt. Als je meer geld verdient, kun je meer tevreden worden, maar gelukkiger word je er niet van.

Soorten geluk

Ondernemerschap vanuit zingeving is meer dan alleen geld verdienen, het geeft ons de mogelijkheid om betekenis te geven aan ons leven. Dat is niet alleen goed voor de wereld, maar ook voor onszelf. Geluk datje ervaart door van betekenis te zijn wordt ook wel de hoogste vorm van geluk genoemd. Hoger dan plezier-geluk, prestige-geluk of passie-geluk.

• Plezier-geluk; Deze vorm van geluk ervaren we bijvoorbeeld bij het kopen van spullen. Plezier-geluk is volkomen afhankelijk van externe omstandigheden en altijd van korte duur.

• Prestige-geluk; Prestige-geluk ontlenen we aan onze status. Een voorbeeld van prestige-geluk is social media. Ook deze vorm van geluk is afhankelijk van externe omstandigheden. Hierin schuilt ook een risico; het is onmogelijk om altijd de beste te zijn.

• Passie-geluk; Een vorm van geluk die je ervaart als je de dingen doet die echt bij je passen is passie-geluk. Als je handelt vanuit passie is dat een heerlijk gevoel.

• Purpose-geluk; Bovengenoemde vormen van geluk zijn gericht op jouw ‘ik’. Het gaat over jouw situatie, jouw plezier en jouw passie. Bij purpose-geluk kom je tot het inzicht dat het ware geluk niet om jou gaat, maar dat het veel meer gaat over het dienen van dat wat nodig is om iedereen in een staat van tevredenheid laten verkeren; van betekenis zijn.

2. Wet- en regelgeving

De wet- en regelgeving met betrekking tot het milieu is de afgelopen 5 jaar wereldwijd aanzienlijk toegenomen. Veel landen hebben strengere milieunormen en voorschriften ingevoerd om de impact van menselijke activiteiten op het milieu te verminderen. Dit omvat maatregelen gericht op lucht- en waterkwaliteit, afvalbeheer, duurzame energie, biodiversiteit en klimaatverandering.

Internationale overeenkomsten, zoals het Klimaatakkoord van Parijs, hebben geleid tot grotere druk op landen om hun milieubeschermings-inspanningen te intensiveren. Bedrijven worden ook steeds meer beïnvloed door strengere regels, waaronder rapportage-vereisten voor milieuprestaties en duurzaamheids-maatregelen.

De toenemende bewustwording van milieuproblemen heeft geleid tot een grotere vraag van zowel consumenten als investeerders naar duurzame praktijken. Dit heeft bedrijven aangemoedigd om proactiever te zijn bij het implementeren van milieuvriendelijke maatregelen om aan deze groeiende verwachtingen te voldoen. Over het algemeen zijn de wet- en regelgeving in de afgelopen 5 jaar dus aanzienlijk uitgebreid om de bescherming van het milieu te verbeteren en duurzaamheid te bevorderen.

3. Bewustzijn bij medewerkers en consumenten groeit

Je ziet een enorme toename van het aantal milieubewuste consumenten en medewerkers. Milieubewuste consumenten en medewerkers leggen de lat hoger voor bedrijven door te eisen dat ze milieuvriendelijke praktijken en ethische normen naleven. Ze zoeken naar transparantie over de ecologische voetafdruk, verantwoorde toeleveringsketens en duurzame productieprocessen. Deze groep hecht belang aan bedrijven die zich inzetten voor klimaatneutraliteit, hernieuwbare energie en verminderde afvalproductie.

De keuze voor duurzame bedrijven komt voort uit het verlangen om een positieve impact te hebben op de planeet. Milieubewuste consumenten willen hun aankopen sturen richting verandering en ondersteunen bedrijven die streven naar ecologische verantwoordelijkheid. Bewuste medewerkers zijn gemotiveerd om te werken voor organisaties die hun waarden delen en zich inzetten voor duurzaamheid, wat leidt tot een gevoel van betrokkenheid en zingeving in hun werk. Deze eisen en keuzes dragen bij aan een grotere verschuiving naar een duurzame en ethische bedrijfscultuur.

4. Toename van complexiteit

In een wereld die complexer wordt, wordt het steeds belangrijker dat je kunt meebewegen met snelle veranderingen. Charles Darwin had het over ‘survival of the fittest’. Wat vaak verward wordt met ‘het recht van de sterkste’, terwijl het eigenlijk gaat over het overleven van diegenen die zich het beste aan kunnen passen. In het boek ‘Reïnventing organisations’ schrijft Frederic Laloux over de evolutie van organisaties. Net als bij dieren en mensen vindt ook hier een evolutie plaats. Je kunt een organisatie zien als een levend organisme dat zich aanpast aan de huidige omstandigheden. Wanneer een manier niet meer werkt, moet de organisatie zich aanpassen en evolueren om te kunnen overleven. In onze huidige samenleving zijn een drietal organisatieculturen dominant aanwezig.

Amber organisaties

Zeer hiërarchische organisaties die met top-down planning en control worden aangestuurd. Stabiliteit gaat voor alles en de toekomst is een herhaling van het verleden. Voorbeelden van amber organisaties zijn veel overheidsinstellingen en bijvoorbeeld het leger.

Oranje organisaties

Organisaties die gericht zijn op het behalen van resultaten. Dit is de meest dominate organisatiecultuur in onze Westerse samenleving. Het doel is concurrentie te verslaan en innovatie is de sleutel om voorsprong te behouden. Er wordt strak gestuurd op resultaten. Voorbeelden van dit soort organisaties zijn veel corporate organisaties, zoals Amazon, Shell en Ahold.

Groene organisatie

Waar oranje te ver door kan schieten in het behalen van resultaten, biedt groen een alternatief. Groene organisaties zijn waardengedreven. Maatschappelijkverantwoord ondernemen is een belangrijk onderdeel van hoe zij zaken doen. Het is de kern van hun missie. Voorbeelden van groene organisaties zijn veel sociale ondernemingen zoals Tony’s Chocolonely en Triodos Bank. Maar ook veel zorginstellingen en maatschappelijke organisaties kun je onder groene organisaties scharen.

De opkomst van cyane organisaties

De volgende stap in de evolutie van organisaties zijn cyane organisaties. Wat een cyane organisatie anders maakt dan alle vorige lagen is dat het alle vorige lagen omvat en overstijgt. Bij groene organisaties zie je nog wel eens een afkeer tegen resultaatgericht werken en bij oranje organisaties ontbreekt vaak het waardegedreven werken. Cyane organisatie hebben het goede van alle lagen geïntegreerd en kenmerken zich door 3 aspecten.

Evolutief doel

Ze zijn afgestemd op wat de wereld van ze vraagt en hebben een eigen leven en richtingsgevoel. Binnen cyane organisaties luisteren mensen als het ware waar de organisatie naartoe wil gaan. Hierdoor kunnen ze zich goed aanpassen op de veranderende omstandigheden en blijven ze innovatief.

Innerlijke heelheid

Innerlijke heelheid wordt omarmd; de hele mens is aanwezig met al zijn nukken en makken. Doordat je volledig jezelf kunt zijn heb je ook meer toegang tot je eigen potentieel.

Platte organisatie- structuur

Er is sprake van een platte organisatiestructuur en gaan uit van gelijkwaardige relaties. Medewerkers binnen cyane organisaties hebben een hoge mate van eigen verantwoordelijkheid en eigenaarschap. Hierdoor is er geen behoefte aan hiërarchie.

In het afgelopen decennium zie je, mede door de toenemende complexiteit, een stijging van het aantal cyane organisaties. Deze organisaties scoren vaak erg hoog op klanttevredenheid, medewerkerstevredenheid en zijn beter in staat om mee te bewegen met veranderingen in de markt en in de maatschappij.

Terwijl de wereld evolueert en uitdagingen zich blijven aandienen, is het duidelijk dat het traditionele winstgerichte model niet langer toereikend is. Het is cruciaal voor ondernemers, professionals en beleidsmakers om deze nieuwe inzichten te omarmen en te streven naar een economisch landschap dat niet alleen welvaart oplevert, maar ook duurzaamheid, welzijn en betekenis voor de samenleving als geheel bevordert. De transformatie naar een betekenisvolle economie is een reis die we gezamenlijk moeten ondernemen voor een positieve en duurzame toekomst.