De opkomst van bewuste ondernemers in 2024: maatschappelijke verantwoordelijkheid is belangrijker dan ooit

Steeds meer mensen gooien hun werk over een andere boeg. Alleen al in Nederland zijn er 1,2 miljoen ZZP’ers in 2023. In 2022 was nog 1 op de 8 van de werkenden ZZP’er. Inmiddels is dit 1 op de 5 mensen (bron: CBS). Er is een massale leegloop in organisaties en dat is ook niet zo gek. Willen steeds meer mensen maatschappelijk verantwoord ondernemen en waarom is dat zo belangrijk?

Waarden matchen niet meer

Onlangs kwam er in Engeland een opvallend onderzoek naar voren. Onder 4000 werkenden overwoog de helft ervan ontslag te nemen omdat hun levenswaarden niet overeenkwamen met de waarden van de organisatie waar zij voor werken. De uitvoerder van het onderzoek, Paul Polman, voormalig Unilever CEO, verwacht dat deze resultaten ook voor Nederland gelden. Organisaties kampen met een enorme leegloop en kunnen heel moeilijk nieuw personeel vinden. In vrijwel elke sector is dit aan de orde van de dag. Ondanks dat steeds meer bedrijven erkennen dat zij een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben lijkt dit nog lang niet voldoende om het personeel te behouden of aan te trekken.

Oude machtsstructuren

Onze, ik noem het voor het gemak ‘oude’ wereld, bestaat nog voornamelijk uit organisaties die hiërarchisch zijn opgebouwd. Het draait allemaal om winst en succes en medewerkers worden ingezet als ‘Human Resources’. Slechts een kleine beweging ziet dat dit oude powermodel zijn langste tijd gehad heeft en start met nieuwe initiatieven en benaderingen. De waarden van medewerkers verschuiven ook. Steeds meer medewerkers ontdekken dat hun wereld niet om materialisme draait maar om betekenisgeving. Ze zien dat niet terug in de organisatie waar zij voor werken. Zij hebben meer behoefte aan zelfontplooiing en om van waarde te zijn voor anderen. Een simpele optelsom die ervoor zorgt dat steeds meer medewerkers de sprong durven wagen en voor zichzelf beginnen.

Ontwikkelen van medewerkers

De leiderschapsfilosofie Dienend Leiderschap geeft het al aan: richt je niet op wat medewerkers voor jou kunnen doen maar leg nadruk op hun ontwikkeling en ontplooiing. Als medewerkers zich volop kunnen ontwikkelen is dat een voorwaarde in je organisatie en voelen medewerkers zich verantwoordelijk voor wat ze in je organisatie doen. Helaas zijn er vaak nog hele krappe budgetten als het gaat om ontwikkeling en opleiden van medewerkers.

Meer bewuste ondernemers

Nu er steeds meer ZZP’ers zijn en zij op zoek zijn naar betekenisgeving zie je dat ook terug in hun ondernemingen. Het aantal coaches en dienstverleners onder ZZP’ers is explosief gegroeid in de afgelopen jaren. Dit zijn mensen die iets willen betekenen voor anderen. Zij hebben een maatschappelijke missie en vinden het belangrijk dat ze hun eigen tijd indelen en zelf bepalen hoe en wat ze doen. Een groot deel van hen is zich bewust van de veranderingen in de maatschappij en wil daar iets aan bijdragen.

Welke veranderingen zijn zichtbaar?

We zitten aldus hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk. Sociale veranderingen vinden continu plaats maar er zijn een aantal bredere trends die tot veranderingen in de maatschappij zullen leiden:

Technologische vooruitgang: snelle technologische ontwikkelingen hebben invloed op alle gebieden van ons leven. AI-ontwikkeling gaat razendsnel en zal de komende jaren bepalend zijn voor hoe wij werken en leven. Het zal voor veel mensen overweldigend zijn wat er allemaal mee kan. Voor meer interessante informatie beluister het gesprek dat ik hierover had met futurist Christian Kromme.

Globalisering: de toegenomen verbondenheid tussen landen en culturen heeft invloed op economieën, culturele uitwisseling en internationale betrekkingen.

Demografische veranderingen: vergrijzing van de bevolking, migratiepatronen en veranderingen in gezinsstructuren beïnvloeden de samenstelling van samenlevingen. Alleen al in 2022 zijn er 174.00 mensen uit Nederland geëmigreerd. De verwachting is dat dit in 2023 nog meer is. (bron: CBS).

Politieke verschuivingen: veranderingen in de politiek hebben invloed op beleidsbeslissingen en de richting van een samenleving. De afgelopen jaren is er veel polarisatie in gang gezet waardoor mensen zich steeds bewuster zijn geworden van de maatschappij waarin wij leven.

Klimaat en milieu: beleidsveranderingen die te maken hebben met de opvattingen over klimaat en milieu zijn een aanjager voor menig verandering.

Opkomst sociale rechtvaardigheid: toenemende aandacht voor sociale rechtvaardigheid heeft geleid tot discussies en acties rondom onderwerpen als raciale gelijkheid, gendergelijkheid en LGBTQ+ -rechten.

Economische veranderingen: verschuivingen in economische systemen en structuren, zoals de opkomst van de deeleconomie of automatisering, hebben invloed op de werkgelegenheid en de verdeling van welvaart.

Crisissen en maatregelen: gebeurtenissen zoals de C-19 pandemie en de daaropvolgende maatregelen hebben diepgaande en onmiddellijke veranderingen in gang gezet in de manier waarop mensen werken, communiceren en leven.

Veel van de genoemde trends hebben een overlap met elkaar en zijn dan ook van invloed op elkaar.

Ideale wereld

Bewuste ondernemers willen zich hard maken voor een of meerdere van bovenstaande thema’s en/of de gevolgen ervan. Wanneer mensen ontevreden zijn over politiek, economie of hun leefomstandigheden ontstaat er als vanzelf ruimte en een diepere roep om iets aan deze omstandigheden te doen. ZZP’ers zijn hier een goed voorbeeld van. ‘Be the change you wish to see in the world’ verkondigde Ghandi. Het is niet voor niets dat we zeggen: als je iets wilt veranderen begin dan eerst bij jezelf. Echte verandering start altijd van binnenuit. Bewuste ondernemers hebben dit goed begrepen. Zij hebben vaak al een lange weg afgelegd in persoonlijke ontwikkeling, hebben hart voor maatschappelijke kwesties en zijn gedreven.

Professor Claire Graves, de grondlegger van Spiral Dynamics, geeft hier een logische verklaring voor: wanneer mensen steeds meer op zichzelf gericht zijn vanuit een meer geïndividualiseerde maatschappij, gaan ze uiteindelijk naar binnen. Zelfreflectie is daar het gevolg van. Hun systeem van waarden verandert van het streven naar winst en succes naar het ruimte krijgen voor anderen, andere omstandigheden in de wereld en vanuit betekenisgeving iets kunnen betekenen voor die ander. Omdat deze waardensystemen elkaar opvolgen weten we nu al dat de toekomst er rooskleuriger uit zal zien. Niet omdat het ineens vredig eraan toe gaat maar omdat omstandigheden van grote invloed zijn op wie wij willen zijn als mens. En uiteindelijk is dat een ondernemer die erop vertrouwt dat mensen vriendelijker, zachter en wijzer kunnen zijn dan onze huidige samenleving ons vertelt.

PS: Wil jij zelf de verandering zijn in de wereld en ben je ZZP’er/ondernemer? Doe dan mee aan de Challenge ‘Maak werk van je idealen’ zodat je meer impact krijgt met jouw maatschappelijke missie.